کنتاکتور چیست؟
کنتاکتور الکتریکی نوعی کلید الکترومغناطیسی است که برای قطع و وصل مدار از طریق یک سیم پیچ مغناطیسی استفاده می شود. یعنی با تحریک یا اتصال این سیم پیچ یا سیم پیچ مغناطیسی، کنتاکتور مدار سه فاز یا تک فاز را وصل و وصل می کند و برعکس با قطع ولتاژ سیم پیچ، کنتاکتور خاموش می شود.

از این تجهیزات برای قطع و وصل مدارهای برق از راه دور با برق رسانی به سیم پیچ داخل کنتاکتور با ولتاژ AC یا DC استفاده می شود. همچنین این تجهیزات یکی از اجزای ضروری تابلو می باشد و به آن کلید الکترومغناطیسی (کنتاکت الکترومغناطیسی) نیز می گویند. این مزیت امکان قطع و وصل مدار را از راه دور و از هر نقطه ای ممکن می سازد. بر اساس این تعریف، کنتاکتور در آمپر بالا با استفاده از عملکردی مشابه عملکرد رله استفاده می شود. همچنین می توان نتیجه گرفت که به دلیل استفاده از آمپر بالا، سرعت قطع و وصل کنتاکت های آن نسبت به رله کمتر است.

انواع کنتاکتور
در مورد انواع کنتاکتورها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

کنتاکتور تک فاز
کنتاکتور سه فاز
هر کنتاکتور دارای یک یا دو کنتاکت فرمان باز و بسته است که می توان از آنها در مسیر فرمان و اجرای قطعات فرمان مدار استفاده کرد.کنتاکتورها برای محدوده جریان های مختلف و در اندازه ها و ابعاد مختلف ساخته می شوند. از پرکاربردترین آمپرهای کنتاکتورها می توان از 9 تا 800 آمپر نام برد. همچنین ولتاژ سیم پیچ کنتاکتورها قابل تغییر بوده و در ولتاژهای 24، 48، 110، 220 و 380 ولت متناوب و مستقیم ساخته می شود. سیم پیچ کنتاکتورها در صورت خرابی قابل تعویض بوده و همچنین می توان از سیم پیچ مناسب برای استفاده در ولتاژهای مختلف مورد نظر استفاده کرد.
تفاوت کنتاکتور الکتریکی با کلید در این است که عملیات کلیدزنی و اتصال در کنتاکتورها توسط یک سیم پیچ یا سیم پیچ مغناطیسی انجام می شود، این سیم پیچ مغناطیسی انرژی الکتریکی را به انرژی مغناطیسی تبدیل می کند و با روشن و خاموش شدن برق این میدان مغناطیسی نیز روشن و خاموش می شود و باعث روشن و خاموش شدن مکانیکی کنتاکتور می شود. کویل های کنتاکتور قابل تعویض هستند. کنتاکتورهای تا 25 آمپر دارای یک کنتاکت کمکی باز یا بسته هستند و کنتاکتورهای 32 آمپر بالا دارای دو کنتاکت کمکی باز و دو کنتاکت کمکی بسته هستند. هنگامی که سیم پیچ کنتاکتور خاموش می شود، تیغه باز به عنوان یک کلید باز و تیغه بسته به عنوان یک کلید بسته عمل می کند.به محض اینکه قرقره بارگیری شد، تیغه باز بسته می شود و تیغه بسته برمی گردد. کنتاکت های کمکی در کنتاکتور در قسمت های مختلف مدار فرمان استفاده می شود. یکی دیگر از کاربردهای مهم کنتاکت های کمکی ایجاد یک مدار کنتاکتور خود نگهدار است که به محض روشن شدن سیم پیچ، کنتاکتور از طریق تیغه باز خود به خود نگهدار می شود و اگر یک تیغه شرطی در مسیر مدار وجود داشته باشد، می تواند سیم پیچ کنتاکتور را خاموش کند.

کنتاکتور چگونه کار می کند
برخلاف رله ها، کنتاکتورهای الکتریکی توان و ظرفیت جریان بالاتری دارند و برای ظرفیت جریان بالاتر ساخته می شوند. رله ها ظرفیت جریان کمی دارند و به همین دلیل بیشتر در مدارهای کنترلی استفاده می شوند. اما کنتاکتورها به دلیل ظرفیت جریان بالا بیشتر در مدارهای قدرت استفاده می شوند. وقتی اختلاف پتانسیل به دو سر سیم پیچ کنتاکتور اعمال شود، سیم پیچ یا سیم پیچ در اثر عبور جریان دارای میدان مغناطیسی می شود و مانند آهنربا قسمت متحرک هسته را جذب می کند. در ناحیه جذب کنتاکت هایی وجود دارد که در صورت قطع و وصل شدن هسته متصل و قطع می شوند و به عنوان سوئیچ عمل می کنند.در داخل کنتاکتور برق دو فنر وجود دارد که وظیفه برگرداندن قطعه متحرک به حالت عادی در هنگام قطع سیم پیچ کنتاکتور را بر عهده دارند.

بررسی ساختار کنتاکتور و ظاهر آن
بر روی ساختار کنتاکتور پیچ های متعددی وجود دارد که در قسمت ورودی با حروف R1، S1 و T1 و در قسمت خروجی یا پایین با حروف R2، S2 و T2 نشان داده شده و برای اتصال سیم های ورودی و خروجی استفاده می شود. علاوه بر این، یک کنتاکت باز و یک کنتاکت بسته برای استفاده در مدار کنترل روی کنتاکتور یا کنار آن قرار می گیرد. برای آمپرهای بالای 32 آمپر، تعداد کنتاکت های فرمان معمولاً دو عدد است. همچنین در بالای کنتاکتور یک ضمیمه وجود دارد که با اتصال و قطع کنتاکتور حرکت می کند. این قسمت به قسمت متحرک بوبین متصل است و نشان می دهد که کنتاکتور برق وصل یا قطع شده است.